Agurra

Eta... hau izan da dena nire partez. Amaiera polita eman nahi izan diot blogari eta nola ez poztasunez beti betetzen gaituen zerbaitekin; pozik jolasten dabiltzan haurren argazkiekin. IRRIBARRETSU DAUDEN UMEEKIN!

Mila esker denoi ( taldekideak, irakasleak, irakurleak...) eta bloga zuen gustokoa izan delakoan agur esaten dizuet lagunak!

HURRENGORA  ARTE !

JOLASTEN Munduko edozein lekutan

Jolasten irribarretsu

Jolasak duen garrantzia denok dakigu. Horren ondorioz, web orri batean 32 argazki agertzen dira, non haurrek jolasten dabiltza munduko hainbat lekutan. Beste era batera esanda, herrialde ezberdinetan jolasten ari diren haurren argazkiak aurkituko ditugu. Oso irudi bereziak direla ute dut eta hemetxe batzuk txertatzen dizkizuet;

Iturria; http://www.upsocl.com/mundo/32-magicas-fotografias-de-ninos-jugando-alrededor-del-mundo/

Indonesia

Errusia

Tayikistán

Bali

India

Ghana

Estonia

Sudafrika

Perú

Etiopía

Italia

Azken sarrera moduan, Interneten aurkitu dudan web orri baten edukia sartzea pentsatu dut. Garapen psikomotorraz etengabe hitz egin dudanez, jolasari arreta berezia eskeini nahi diot. Gainera, oso polita iruditu zait eta hau blogari amaiera emateko ezinhobea dela uste dut.

Parkean

Espazioa, harremanak, objektuak eta denbora parkean aztertzen

Iaz, garapen psikomotorraren irakasgaian jolasaren barne logikako elementuak ikasi  genituen. Lau dira eta funtsezkoak izaten dira jolasa osotasunez ulertzeko. Horren inguruan, behaketa bat egin genuen parke batean. Haurrek praktikatutako jarduera motrizeak elementu horien arabera aztertu genituen. Lana oso interesgarria izan zela uste dut, ikasgelatik kanpo haurre garapena bertan ikus daitekeelako ere. 

Beraz, buelta bat eman ondoren, lan horren laburpentxo bat ipintzea erabaki dut, gaiarekin erlazio zuzena daukalako eta etxetik zein eskolatik kanpoko jarduerak burutzen dituztelako. Hona hemen laburpentxoa;

Parkea, haurrek Euskal Herrian, egunerokotasunean maizago bisitatzen duten espazioetako bat dela esan dezakegu. Horren ondorioz, jarduera motriz hau sakonki aztertzea erabaki genuen, barne logikako elementuak (Parlebas) kontuan hartuta, erabilitako espazioa, denbora, harremanak eta objektuak erlazionatzen ditugun bitartean.

Honetarako, Euskal Herriko, zehatzago, Bizkaiko herri bat aukeratu genuen, Santurtzi hain zuzen ere. Bilbo Handiko eskualdean, Ibaizabalen ezkerraldean eta Serantes mendiaren magalean kokatuta aurkitzen dugun herria. 

• Espazioa

Haurrek erabilitako espazioa parkea eta haren ingurua izan zen. Lehen esan bezala, behatutako parkea Santurtziko erdigunean kokatuta zegoen, portu zaharretik gertu eta herriko plazaren alboan. Parkearen barnean, zelaigune bat zegoen, bankuz eta paseatzeko espaloiaz beteta.

Naturazko giroa nabaritzen zen, zuhaitzez beterik baitzegoen. Lekua, beraz, ondorioztatu genuen, egokia eta ezin hobea zela haurrek jarduera motrizak praktika zitzaten. Haurrek parkea bere osotasunean erabiltzen zuten, praktikatzen zuten jardueren arabera. Jolasgunea txokoetan banatuta zegoela ikusten zen, garapen motriz maila ezberdinetako haurrei egokitzeko. Adin gutxiko haurrentzat eskuen motrizitatea lantzeko eta jolas sinbolikoa garatzeko diseinatuta zeuden espazioak zeuden, esate baterako, birarazi erruletak edo kanpoaldean mahai bat zuen etxetxoa, aita-ametara jolasteko.

Hori guztia kontuan izanda, espazioa ziurra dela esan dezakegu. Parkean aurkitzen dute etxean izandako konfiantza, segurtasuna eta babesa, espazioa eta baldintzak aldaezinak direlako eta horrela seguru sentitzen dira. Hots, espazio ziurrean jolasten duten haurrek, ez dute inguruaren azterketa bat egin behar, informazioa beti bera izango delako.

• Denbora

Jardueren denbora ziklikoa zen, beraz, ez zenmugatua; umeak nahi zuten denbora ematen zuten leku bakoitzean, baina tarte gehiegi zeramatenean gurasoak beste leku batera eramaten zituzten haiek eskatu barik, era inkontzientean. Ez zegoen irabazlerik haiek praktikatutako joko-jolasetan, plazera bilatzeko, elkarbanatzeko eta errepikatzeko asmoz egiten zutelako.

Badaude joko- jolasak amaiera arauengatik zehaztuta ez daudenak. Hauek hasi eta bukatzen dira behin eta berriro eta bakarrik kanpoko faktoreren bat eraginda amaitzen dira; bai nekeagatik, orduagatik eta beste zenbait ezaugarriengatik. Hots, hau bukatzen denean, partaideen arteko erlazioa bukatzen da.

• Harremanak

Harremanei erreferentzia egiten badiogu, haurrak elkar komunikatzeko bi modu zituzten, jolasaren bidez gauzatzen zituztenak; bakarrik, hau da, psikomotrizitatea edo taldean, soziomotrizitatea garatuz.

Jarduera batek ez badu eskatzen partaideen elkarrekiko komunikazio motriza, hauek bakarka jolastuko dute eta beraz, ez dute mantenduko erlaziorik. Horrez gain, bakarkakoak diren ekintzak, hau da, psikomotoreak, umearen bakarkako gaitasunak hobetzera laguntzen dute. Bestalde, soziomotorra den joko edo jolas bat, haurrari komunikatzeko, erlazionatzeko, emozioak adierazteko aukera ematen dio. Hori dela eta, komunikazio motriza duen jarduera soziomotorra, erabakiak hartzea beste partaideen inguruan eskatzen du. Taldeka jolastea erabakitzen dutenean, objektuekin edo hauek gabe izan daiteke; ezkutaketan edo harrapaketan adibidez.

Jolasgunean, oraintxe aipatutako bi elkar komunikatzeko moduak aurkitu genituan. Hala ere, konturatu ginen jarduerak behatuz, bata bestea baino gehiago nabarmentzen eta ematen zela, soziomotorra hain zuzen ere.

• Objektuak

Jarduera motriz honen objektuak aztertuko ditugu. Aurrerapen teknologikoak direla medio, objektuak haurrei begira eta egokituak daudela konturatu ginen. Hala izanda, modernoagoak ziren eta jarduera gehiago praktikatzeko eginda zeuden, barietate handiagoa izanez. Haurrentzat egokituta egon ez ezik, inguruarekin ere bat zetozela ikusi genuen eta barietatea anitza zela konturatu ginen.

Informazio guzti hau aztertuz, gizarteak antolatzeko modu logiko bat duela ikus dezakegu baita haurren aisia egituratzean ere. Jolas lekuak txokoka antolatzen dira, gurasoentzako espazioa errespetatuz. Honekin batera, hiriko espazioa eta espazio naturalaren arteko hurbilketa lortzen saiatzen dela antzeman daiteke. Herri baten erdialdean, etxez inguraturik dagoena, zuhaitzak, lorategiak eta espazio berdeak tartekatzen dira, gure gizartean naturarekiko hurbiltasuna baloratzen den zerbait delako.

Aurretik aipatutakoa gure inguruan garrantzitsuak diren balioekin erlazio zuzena du: naturarekiko hurbiltasuna, familiaren garrantzia eta honetako kideek eskaintzen duten babesa, ondare kultura (parkearen elementuen diseinuan antzeman daitekeena) eta haurren erlazioen arteko dinamiketan sustatzen diren balioak, hala nola, elkartasuna, laguntasuna, errespetua eta elkarlana. Hori dela eta, joko-jolas soziomotorrak dira nabarmentzen direnak, haurrek gizartearentzako onuragarriak eta positiboak diren balio zehatz batzuk barneratzen dituztelako, jolasean aritzen diren bitartean, dibertituz eta espazio zabal eta ziur batez disfrutatuz, emozioak adierazten dituzten bitartean.

Bideo polit bat

Jaio naiz

Aurreko sarreran jaioberrien lehenengo urtea hilabeteka behatu dugu. Izan ere, bizitzako momentu horiek oso bereziak izaten dira haurrarentzako eta bere ingurukoentzako. Orokorrean etapa horretan murgildu ondoren, horrekin zerikusia duen bideo bat bilatzea bururatu zait eta honakoa aurkitu dut;

Bideoa ikusi ondoren hausnarketa txikia egitea pentsatu dut;

Ideia orokor bat aipatu nahiko nuke gogoeta honetan. Haurra jaiotzen denean lauso ikusten du, muldura heldu egin da. Lehen egunetan haurra ez dauka bere gorputzaren kontrolik eta guztiz dependientea da oinarrizko beharrak betetzeko, esate baterako, elikadurarena eta babesarena.  Beharrizanak eta sentimenduak askotan negarraren bidez adierazten dute, besteekin komunikatzeko bidea izanda. 

Gauzarik politena, gezurra dirudien arren, jaio eta berehala haurrek ingurukoen maitasuna eta babesa antzematen dutela da, ingurukoek musuen, fereken edo besarkaden bitartez transmititzen dietenak.

Bideoa aurrera ikusi ahala, aurreko zenbait sarreretan hitz egin dugun garapena ikus dezakegu. Niretzat Unicef-ek burututako bideo hauek oso interesgarriak iruditu zaizkit eta gai honekin erlazio zuzena daukatela uste dut. Gomendatzen dizuet horiek ikustea, bideo hau ez ezik beste batzuk ere daudelako, haurraren garapena ikusi daitezkenak hain zuzen. 

Teoriarekin baino praktikarekin hobeto ikasten eta ulertzen direla gauzak pentsatzen dudanez txertatzen dizkizuet hementxe bideoen zerrenda;

1. Etapa de 0 a 3 meses - ¡Acabo de nacer!: https://www.youtube.com/watch?v=kY7QlJu6AO0
2. Etapa de 4 a 6 meses - ¡Disfruto!: https://www.youtube.com/watch?v=w9QcN_5M7xA
3. Etapa de 7 a 9 meses - ¡Gateo!: https://www.youtube.com/watch?v=_dXzgHLUd2Y
4. Etapa de 10 a 12 meses - ¡Mis primeros pasos!: https://www.youtube.com/watch?v=0IAwbZoCzlk

Jaioberriak

Bizitzaren lehenengo urtea

Gaur, jaioberriei arreta berezia eskainiko diegu eta bizitzako lehenengo  hilabeteen garapen motorra behatuko dugu. 

Haurra  jaiotzean gaitasunak garatzen hasiko da egunen poderioz. Lehenengo hilabete horietan lorpenak izango ditu. Haur bakoitzak beste batzuetan esan dugun moduan bere erritmoa dauka eta garapen denborak desberdinak izaten dira. Hurrengo azterketan, haurraren bizitzako lehenengo urtean ematen den garapena aztertuko dugu, betiere orain aipatu bezala, haur bakoitza mundu bat dela kontuan hartuz. 

Piageten teorian oinarrituz azalduko dugu garapenhori. Autore honek dioenez, 0-1 urte bitarteko haurra, periodo sensoriomotorean kokatzen da, inteligentzia eta pentsamendua oso erlazionatuta daudelarik bai zentzuekin baita mugimenduarekin. 

Lehen urtean, mugimenduari dagokionez, honelako bilakaera ematen du:

1- 2 hilabete
*Mugimendua oso oinarrizkoa izaten da
*Buruaren eta gorputzaren tonu muskularra oso baxua da

*Lepoaren eta sorbaldaren muskuluak indarra hartzen joango dira
*Eskuen garapena aurrerago etorriko da eta  oraindik itxitak mantenduko ditu
*Objektuak denbora tarte txiki batez izango ditu

3-4 hilabete

*Buruaren eta gorputzaren kontrol hobea du.

*Objetuekiko interesa piztu egiten zaio, baina oraindik berak bakarrik ezin izango ditu hartu, ingurukoek hurbiltzen badizkiote, berak eskuarekin harrapatuz.

*Gai da objetuak ahora eramateko, hori da bere bitartekoa gauzak ezagutzeko eta arakatzeko.

5-6 hilabete

*Kasualitatez oinak deskubritzen ditu eta eskuak ez zaizkio asko interesatzen

7-8 hilabete

*Alde batetara eta bestera jira daiteke

*Arrastaka ibiltzetik gateoan ibiltzera pasako da

*Gorputzaren tonua asko igo da eta posturak hobeto kontrolatzen ditu

*Pinza egiten hasiko da (gauza handiak hartzeko)

9-10 hilabete

*Leku batetik bestera mugitzen da (desplazatu), interesatzen zaiona hartzeko aukera edukiz

*Oreka mantentzen du

*Lehen pausoak emango ditu

11-12 hilabete

*Oreka ematen dion zerbaiti helduz ibiltzeko gai da

*Bakarrik ibiltzeko prestatzen ari da

Interesgarri iruditzen zait nolako garapena izaten duen jaioberri batek bere bizitzako lehenengo urtean. Aldaketak nabarmenak izaten dira eta garapena izugarria izaten da. Hori dela eta hilabeteka aztertzeak garapen hori zehatz mehatz ikusteko aukera ematen digu. Gaurkoz teoriarekin bakarrik gelditukogara eta ea hurrengo egunerako honekin erlazionaturik dagoen bideoren bat aurkitzen dudan, teoria praktikan ikusi ahal izateko.

Psikomotrizitatea ikasgelan

Saio hauen garrantzia

Haurraren garapen psikomotorrari buruz berba egin dugu aurreko sarreretan. Honetan haratago joango gara eta bete bete eskolan sartuko gara, ikasgelaraino hain zuzen ere, psikomotrizitate saioetan egindakoa orokorki aztertzeko.

Nire praktikaldia kontuan hartuko dut. Izan ere, aurten ikastola batean lehen aldiz praktikak egiten ibili naiz hiru urteko gelan. Ordutegian ezarrita dagoen arabera, astero bi orduko psikomotrizitate saioa izaten du klase bakoitzak. Lehen practicum izanda, irailaren azken asteak eta urriaren lehenengoak bakarrik egon naiz. Gainera, hilabete horietan egokitzapena egiten ohi da eta urriaren bigarren hambostaldira arte ez dira hasten psikomotrizitate, liburutegi... saioak. Hala eta guztiz ere, nire tutoreak azkenengo astean pentsatu zuen saio txiki bat egitea eta horrela ni ikusteko aukera izango nuen. Egia esan, lehen kontaktu bat izan zela eta ia ez zuela denbora askorik eman. Esperientzia haurrentzat oso  polita izan zen, astelehenetik saioa noiz izango zen etengabe galdetzen zutelako, irrikitan zeuden. 

Galdetuko zarete ea zergatik praktiken aurkezpenarekin hasi naizen...Gakoa errealitatean dago. Haurraren garapenean ikastolan egindako jarduerak izugarrizko garrantzia izaten dute; eta arlo psikomotorran, saio horiek ere. Hori dela eta, errealitatera jo behar dugu benetan ordu horiek nola egiten diren ezagutzeko. Eskola gehienetan egoten dira eta askotan irakasle bera, hots, tutoreak egiten ditu. 

Gaur egungo krisi egoera ikusita, zaila izaten da pertsona espezializatu bat hartzea saio horiek burutzeko. Baina hausnartuz gero, ingeleserako hizkuntz horretan espezializatuta dagoen hezitzaile bat egoten da. Zergatik ez psikomotrizitaterako ere?

Hori da gaurko sarreraren mamia. Hausnartzera gonbidatzen dizuet gaur egun ikastoletan psikomotrizitate saioetan egiten denari, erabiltzen diren materialeei eta nork burutzen dituenari buruz.  

Bernad Aucouturier, nor da?

Aurreko sarreretan garapen psikomotorrari buruz mintzatu gara, kontzeptua berez azalduz eta adinaren arabera garapen hori behatuz. Oraingoan, esparru honen autore aipagarri baten lana aztertzeari ekingo diogu. Bernad Aucouturierri buruz hitz egiten nabil. Horrek praktika piskomotrizitatearen inguruko hausnarketa bat proposatzen digu eta interesgarria delakoan horren inguruko sarrera txiki bat egingo  dugu.

B. Aucouturier; praktika piskomotrizitatea

Bernad Aucouturier Frantzian jaiotako pertsona aipagarri bat daukagu, batez ere, praktika psikomotrizitatearen aita bezala ezagutua delako. Txikitatik giro pedagogiko ireki batean hezia izan da. Gurasoek ez zuten behartu eskolara joaten eta berak nahi zuenean joaten zen. Horrez gain, aitaren laguna Freinet izanda, haren pedagogiaren jarraitzailea izan dela esan dezakegu.

Bere liburuetako batean aipatzen duen moduan, pedagogiaren eta hezitzaileen jarreraren garrantzia askotan nabarmentzen du, praktika psikomotrizitateaz hitz egiten duen heinean. Haur eskoletan asko ibilia da; izan ere, haurrak behatuz bere lana bideratzea erabaki zuen.


"Hik hasi" aldizkarian, egile honi egindako elkarrizketa polit bat aurkitu dut. Jada irakurrita, pare bat ideiei buruz hausnartzea gustatuko litzaidake.

Alde batetik, psikomotrizite kontzeptuaren inguruan emandako esanahiari erreparatuz, psikomotrizitateak gorputzaren mugimenduaren bidezko haurraren garapenean jartzen duela arreta ondorioztatzen dugu, haurraren garapen psikologikoa mugimendu horren bitartez ematen baita kanpoko munduarekin izandako harremanarekin batera hain zuzen.

Bestetik, Bernad dioenez, gaur egun ez zaio gorputzaren mugimenduaren bidezko garapen psikologikoari garrantzi askorik ematen. Horren abiapuntua, ezagutza kognitiboari arreta handiago ematen zaiola da. Ideia honekin guztiz ados nago, gaur egun sare arriskutsu batean erori gara, non ez garen konturatzen arlo kognitiboa gorputzarekin eta kanpoko mugimenduarekin sortutako harremanaren bidez garatzen den.

Ildoari jarraituz, hurrengo sarreretaan ikasgeletara joko dugu eta bertan psikomotrizitate saioak nola lantzen diren buruzko gogoeta egingo dugu. Besterik gabe, laster arte!


* Elkarrikezta osoa honako link-an eskura jartzen dizuet; http://www.hikhasi.eus/artikulua/883

Garapen psikomotorra adinaren arabera

Lehenengo sarreraren jarraipen moduan, honetan garapen psikomotorraz mintzatzen egongo gara berriro ere. Kontzeptua alde batera utziz, adinetan oinarrituko gara haurraren garapen motorra osoa behatzeko. Nola ez, gure esparrura joko dugu eta Haur Hezkuntzako etapan, hots, 2-6 urteetan, soilik arreta jarriko diogu. Gainera, lagungarri moduan, sarean aurkitu dudan taula bat txertatuko dizuet, non adinaren arabera trebetasun motorren lorpena azaltzen den. 

Trebetasun motorren lorpena adinaren arabera

Haur gehienek ohiko ezaugarritzat mugimendua eta jarduera izaten dute, etengabe mugitzen direlako eta geldi egotea kostatzen zaielako. Horrez gain, jarduera anitzak burutzen dituzte eta zaila izaten da denbora asko ekintza bera egiten egotea.

Bestalde, ezinbestekoa da askatasunez jardun dezateela. Haurrari askatasuna eman behar diogu bere gaitasun motorra garatzeko. Horretarako espazio irekiak komenigarrienak dira, haurra inguruko mundua eta horren osagaiak ezagutu ditzan.

Gure etapan, hau da, Haur Hezkuntzan, haurra izugarrizko aldaketak jasaten ditu bere gorputzean. Urte hauetan ematen den garapena itzelezkoa da batez ere fisikoki. Haurra muskuluetan indarra hartzen joaten da eta indartsuago bihurtzen da, jarduera berriak egiten lagunduko diona.

Fisikoki aldaketa sakonaz jasateaz gain, garuna garatzen da. Horrek gorputza hobeto koordinatzeko eta kontrolatzeko aukera ematen dio umeari. Ez dugu aipatu, baina etapa honetan motrizitate xehea eta lodia aurrera doaz, haurrak objektuak trebezia eta zehaztasun gehiagorekin erabiliz autonomia lantzen den heinean.

Azken ideia horrek, autonomia hain zuzen, adin tarte hauetan izugarri garatzen da. Haurra amarekiko dependentzia izatetik autonomoagoa izatera pasa egiten da poliki poliki. Eguneroko bizitzaren ekintzak bere kabuz aurrera eramateko gai da, esate baterako jan edo arropa erantzi.

Gauzak horrela, lehen aipatu dudan taula txertatzen dizuet;

Adina	Lorpen ebolutiboa
3-4 urte	- Eskailerak laguntzarik gabe igo               - Urrats batzuk txingoka ibili               - 40 eta 60 cm luzera artean salto egin               - Trizikloz ibili               - Guraizeak erabili papera mozteko               - Hortzak garbitu               - Kamiseta bat jantzi               - Botoiak lotu eta askatu               - Lerroak marraztu eta marrazkiak inguruneekin egin               - Zirkulu bat kopiatu
4-5 urte	- Eskailerak jaitsi  laguntzarik gabe               - Txingoka korrika egin (bost salto inguru)               - 60 eta 80 cm luzera salto egin               - Kontrol handiago korrika egiten hasteko               - Lerro bat guraizez moztu               - Papera tolestu puntzoia erabili zulatzeko                - Irudi sinpleak koloreztatu               - Sardexka jateko erabili               - Jantzi laguntzarik gabe               - Lauki bat kopiatu
5-6 urte	- Oreka barra batean ibili               - Lasterketa ondo kontrolatu: hasi, gelditu eta biratu               - 30 cm altuera eta metro bat inguru luzera salto egin               - Pilotak jaurti eta jaso ume handiek bezala               - Bizikletaz ibiltzen eta patinatzen ikasi               - Soinuen erritmoan ibili               - Labana, mailua, bihurkina erabili               - Zenbait zenbaki eta letra idatzi               - Hiruki bat kopiatu eta ondoren erronbo bat

Taula: Trebetasun motorren lorpena 2-6 urte bitartean (Palacios, Cubero, Luque y Mora, 1999)

Sarrera hau aurrekoaren gehigarri bat bezala hartu dut, garapen psikomotorraren kontzeptua argiago geratzeko. Horrez gain, taularen bidez, eskematikoki ideiak hobeto uler daitezkeela uste dut. Nire iritziz, oso garrantzitsua da adin bakoitzean gertatzen den garapena. Hezitzaileok aintzat hartu behar dugun funtsezko kontu bat delakoan nago, haur bakoitzaren erritmoa beti errespetatuz.